Coming Out: Κατανόηση της Διαδικασίας, των Επιπτώσεων και των Μηχανισμών Υποστήριξης
Το coming out, η διαδικασία αποκάλυψης του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου, αποτελεί καθοριστικό γεγονός στη ζωή πολλών ατόμων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Αυτό το ταξίδι μπορεί να είναι συναισθηματικά και ψυχολογικά απαιτητικό, ιδιαίτερα για νεαρότερες ηλικίες χωρίς υποστηρικτικά περιβάλλοντα. Αυτό το άρθρο εξετάζει τη διαδικασία του coming out, τις ψυχολογικές επιπτώσεις, τους τρόπους υποστήριξης και στρατηγικές για τη διαχείριση συνθηκών .
Η Διαδικασία του Coming Out
Η διαδικασία του coming out περιγράφεται συχνά ως ένα πολυεπίπεδο ταξίδι που ξεκινά με την αυτοαναγνώριση, προχωρά στην αποκάλυψη σε άλλους και περιλαμβάνει τη συνεχή διαχείριση της ταυτότητας. Η κατανόηση αυτής της διαδικασίας μπορεί να εμπλουτιστεί μέσω διαφόρων θεωρητικών μοντέλων που προσφέρουν πλαίσια για την κατανόηση των σταδίων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα.
Το Μοντέλο Σχηματισμού Ταυτότητας της Cass
Το μοντέλο σχηματισμού μιας ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητας της Vivienne Cass (1979) είναι ένα από τα πρώτα και πιο αναγνωρισμένα μοντέλα που περιγράφουν τη διαδικασία του coming out. Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει έξι στάδια:
- Σύγχυση Ταυτότητας: Το άτομο αρχίζει να αμφιβάλλει για την ετεροφυλοφιλική του ταυτότητα και να αναρωτιέται για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
- Σύγκριση Ταυτότητας: Το άτομο συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους και αρχίζει να αναγνωρίζει πιθανές την έλξη προς άλλους.
- Ανοχή Ταυτότητας: Το άτομο αναγνωρίζει και αποδέχεται την ταυτότητα του, αλλά μπορεί να προσπαθήσει να την κρύψει από τους άλλους.
- Αποδοχή Ταυτότητας: Το άτομο αρχίζει να αποδέχεται την του ταυτότητα ως μέρος της συνολικής του αυτο-αντίληψης και αρχίζει να την αποκαλύπτει σε κοντινούς ανθρώπους.
- Υπερηφάνεια Ταυτότητας: Το άτομο νιώθει υπερηφάνεια για την ταυτότητά του και μπορεί να επιδιώξει την συμμετοχή σε κοινότητες ΛΟΑΤΚΙ+.
- Σύνθεση Ταυτότητας: Η ταυτότητα του ατόμου ενσωματώνεται πλήρως στην αυτο-αντίληψή του και γίνεται μέρος της καθημερινής ζωής.
Το Μοντέλο του D’Augelli
Το μοντέλο του D’Augelli (1994) προτείνει μια πιο ρευστή και μη γραμμική προσέγγιση στη διαδικασία του coming out. Το μοντέλο αυτό επικεντρώνεται στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιρροές και περιλαμβάνει έξι διαδραστικά στάδια:
- Ανάπτυξη Υποψίας σεξουαλικής ταυτότητας: Το άτομο αρχίζει να αναρωτιέται για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
- Αποκάλυψη του Σεξουαλικού Προσανατολισμού: Το άτομο αποκαλύπτει την ταυτότητά του σε άλλους, συνήθως ξεκινώντας με κοντινούς φίλους και οικογένεια.
- Πρώτες Εμπειρίες: Το άτομο βιώνει τις πρώτες του σχέσεις και σεξουαλικές επαφές με άτομα του φύλου έλξης..
- Ενσωμάτωση του Σεξουαλικού Προσανατολισμού στην Προσωπική Ταυτότητα: Η ταυτότητα γίνεται μέρος της συνολικής αυτο-αντίληψης του ατόμου.
- Κοινωνική Ένταξη και Υποστήριξη: Το άτομο αναζητά και εντάσσεται σε υποστηρικτικές κοινότητες και δίκτυα ΛΟΑΤΚΙ+.
- Σταθεροποίηση και Δημόσια Ταυτότητα: Η ταυτότητα του ατόμου είναι πλήρως ενσωματωμένη στην καθημερινή ζωή και αναγνωρίζεται δημόσια.
Το Μοντέλο της Savin-Williams
Το μοντέλο του Ritch Savin-Williams (2001) προτείνει μια πιο διαφοροποιημένη προσέγγιση, αναγνωρίζοντας τις ατομικές διαφορές και τις μοναδικές εμπειρίες των νέων LGBTQ+. Το μοντέλο αυτό τονίζει την ποικιλία των εμπειριών και υπογραμμίζει ότι η διαδικασία του coming out δεν είναι ίδια για όλους, αλλά εξαρτάται από προσωπικούς, πολιτιστικούς και κοινωνικούς παράγοντες.
Ατομικές Διαφορές και Μοναδικές Εμπειρίες
Η προσέγγιση αυτη επισημαίνει ότι η διαδικασία του coming out είναι υψίστης ατομικής φύσης και διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ένα προκαθορισμένο σενάριο ή σταθερό στάδιο που να ισχύει για όλους τους νέους LGBTQ+. Ο καθένας βιώνει την αποδοχή της σεξουαλικής/φύλου ταυτότητάς του με διαφορετικό τρόπο και ρυθμό, ανάλογα με προσωπικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες.
Πολιτιστικοί και Κοινωνικοί Παράγοντες
Η εμπειρία του coming out επηρεάζεται σημαντικά από το πολιτιστικό και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζει κάθε νέο LGBTQ+. Οι πολιτιστικές προσδοκίες και οι κοινωνικές αντιλήψεις σχετικά με τη σεξουαλική ή τη ταυτότητα φύλου διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με τον πολιτισμό και την κοινότητα. Αυτό επηρεάζει την προσέγγιση και την αντίληψη που έχει κάθε άτομο για το πώς θα διαχειριστεί την αποκάλυψη της ταυτότητάς του.
Ευελιξία και Αλληλεπίδραση Εμπειριών
Το μοντέλο του Savin-Williams επιτρέπει την ευελιξία και την αλληλεπίδραση των εμπειριών κατά τη διαδικασία του coming out. Οι νέοι LGBTQ+ μπορεί να αναπτύξουν διαφορετικές στρατηγικές ανάλογα με τις ανάγκες και τις συνθήκες τους, προσαρμόζοντας την εμπειρία τους με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της κοινωνικής υποστήριξης.
Ψυχολογικές Επιπτώσεις του Coming Out
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του coming out μπορεί να είναι τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Από τη θετική πλευρά, το coming out συνδέεται με αυξημένη αυτοεκτίμηση, μειωμένο στρες και μεγαλύτερη αίσθηση αυθεντικότητας (Ryan, Legate, & Weinstein, 2015). Η ανοιχτή και ειλικρινής ζωή επιτρέπει στα άτομα να βιώνουν αίσθηση ανακούφισης και αυτοεπιβεβαίωσης, η οποία συμβάλλει σε καλύτερα αποτελέσματα ψυχικής υγείας. Ωστόσο, η διαδικασία μπορεί επίσης να συνοδεύεται από σημαντικό άγχος, ιδιαίτερα λόγω του φόβου αρνητικών αντιδράσεων και πιθανής απόρριψης (D’Augelli, 2002). Για τους εφήβους, αυτά τα συναισθήματα συχνά επιδεινώνονται από την εξάρτησή τους από την υποστήριξη της οικογένειας και τα υψηλά διακυβεύματα που εμπλέκονται στην αναζήτηση αποδοχής.
Οι αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν κατάθλιψη, άγχος και σε σοβαρές περιπτώσεις, αυτοκτονικό ιδεασμό, ιδιαίτερα εάν το άτομο αντιμετωπίζει απόρριψη ή εχθρικότητα. Η θεωρία του μειονοτικού στρες υποδηλώνει ότι το χρόνιο στρες του στίγματος μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία, υπογραμμίζοντας τη σημασία της κοινωνικής υποστήριξης και αποδοχής (Meyer, 2003). Η παρουσία υποστηρικτικών σχέσεων και επιβεβαιωτικών περιβαλλόντων μπορεί να μετριάσει αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις, υπογραμμίζοντας τον ρόλο των συμμάχων και της κοινότητας στη διαδικασία του coming out.
Αίσθηση Υποστήριξης
Η υποστήριξη από φίλους, την οικογένεια και την κοινότητα είναι κρίσιμη για την πλοήγηση στη διαδικασία του coming out. Έρευνα από τον Ryan et al. (2010) αναδεικνύει ότι η αποδοχή της οικογένειας είναι βασικός προγνωστικός παράγοντας θετικών αποτελεσμάτων ψυχικής υγείας για τους νέους LGBTQ+. Η δημιουργία ενός ασφαλούς και μη επικριτικού περιβάλλοντος όπου τα άτομα αισθάνονται άνετα να εκφράζουν τον αληθινό τους εαυτό είναι απαραίτητη. Αυτό περιλαμβάνει ενεργητική ακρόαση και επίδειξη ενσυναίσθησης και κατανόησης όταν κάποιος κάνει coming out. Η επιβεβαίωση της ταυτότητάς τους χρησιμοποιώντας σωστές αντωνυμίες και ονόματα είναι άλλη μια κρίσιμη πτυχή της υποστήριξης. Επιπλέον, η εκπαίδευση σχετικά με τα ζητήματα LGBTQ+ μπορεί να βοηθήσει στην παροχή ενημερωμένης και ευαίσθητης υποστήριξης. Με την επίδειξη ειλικρινούς προθυμίας για κατανόηση και υποστήριξη στο ταξίδι του ατόμου, οι φίλοι και η οικογένεια μπορούν να ανακουφίσουν σημαντικά το ψυχολογικό βάρος του coming out.
Η υποστήριξη από συνομηλίκους είναι εξίσου σημαντική. Οι φίλοι που προσφέρουν αποδοχή και κατανόηση μπορούν να παρέχουν κρίσιμη προστασία έναντι των αρνητικών επιπτώσεων ενός μη υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος. Τα σχολεία και οι κοινοτικές οργανώσεις μπορούν επίσης να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο δημιουργώντας χώρους χωρίς αποκλεισμούς όπου οι νέοι LGBTQ+ μπορούν να βρουν αποδοχή και επιβεβαίωση. Οι Gay-Straight Alliances (GSAs) και άλλες ομάδες υποστήριξης LGBTQ+ στα σχολεία έχουν αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την ψυχική υγεία και τα ακαδημαϊκά αποτελέσματα των μαθητών LGBTQ+ (Kosciw, Greytak, & Diaz, 2009).
Διαχείριση σε Μη Υποστηρικτική Οικογένεια
Για τους εφήβους σε μη υποστηρικτικές οικογένειες, η διαδικασία του coming out μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη και γεμάτη κινδύνους. Η εύρεση εξωτερικής υποστήριξης μπορεί να είναι σωτήρια. Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης LGBTQ+, διαδικτυακές κοινότητες ή αξιόπιστους φίλους μπορεί να προσφέρει την απαραίτητη συναισθηματική υποστήριξη. Η δημιουργία ενός σχεδίου ασφάλειας είναι επίσης κρίσιμη. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον εντοπισμό ασφαλών χώρων και αξιόπιστων ατόμων για να απευθυνθείτε σε περιόδους κρίσης. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης, όπως η ενσυνειδητότητα, η συγγραφή ημερολογίου και η αναζήτηση θεραπείας μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του άγχους και του στρες που σχετίζονται με το coming out σε ένα μη υποστηρικτικό περιβάλλον. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι πιο ασφαλές να καθυστερήσει το coming out μέχρι να υπάρξει μεγαλύτερη ανεξαρτησία ή ένα πιο ασφαλές περιβάλλον (Savin-Williams, 2001). Οι έφηβοι πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στη σωματική και συναισθηματική τους ασφάλεια και να εξετάζουν το χρόνο και το πλαίσιο όταν αποφασίζουν να κάνουν coming out.
Οι διαδικτυακοί πόροι και οι γραμμές βοήθειας, όπως το ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ – 11528, παρέχουν εμπιστευτική υποστήριξη και παρέμβαση σε κρίση για νέους LGBTQ+. Αυτοί οι πόροι μπορούν να προσφέρουν άμεση υποστήριξη και καθοδήγηση σε δύσκολες στιγμές.
Το coming out είναι μια περίπλοκη και συχνά δύσκολη διαδικασία που απαιτεί θάρρος και υποστήριξη. Η κατανόηση των ψυχολογικών επιπτώσεων και η παροχή ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά στην εμπειρία κάποιου. Για τους εφήβους σε μη υποστηρικτικές οικογένειες, η εύρεση εξωτερικών πόρων και η ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης είναι ζωτικής σημασίας.
Αφουξενίδου Ελένη,
(Ψυχολόγος, MS συμβουλευτική ψυχολογία και ψυχοθεραπεία, Συστημική προσέγγιση)
Βιβλιογραφία
- Cass, V. C. (1979). Homosexual identity formation: A theoretical model. Journal of Homosexuality, 4(3), 219-235.
- D’Augelli, A. R. (1994). Identity development and sexual orientation: Toward a model of lesbian, gay, and bisexual development. In E. J. Trickett, R. J. Watts, & D. Birman (Eds.), Human diversity: Perspectives on people in context (pp. 312-333). Jossey-Bass.
- D’Augelli, A. R. (2002). Mental health problems among lesbian, gay, and bisexual youths ages 14 to 21. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 7(3), 433-456.
- Kosciw, J. G., Greytak, E. A., & Diaz, E. M. (2009). Who, what, where, when, and why: Demographic and ecological factors contributing to hostile school climates for lesbian, gay, bisexual, and transgender youth. Journal of Youth and Adolescence, 38(7), 976-988.
- Meyer, I. H. (2003). Prejudice, social stress, and mental health in lesbian, gay, and bisexual populations: Conceptual issues and research evidence. Psychological Bulletin, 129(5), 674-697.
- Ryan, C., Legate, N., & Weinstein, N. (2015). Coming out as lesbian, gay, or bisexual: The lasting impact of initial disclosure experiences. Self and Identity, 14(5), 549-569.
- Ryan, C., Russell, S. T., Huebner, D., Diaz, R., & Sanchez, J. (2010). Family acceptance in adolescence and the health of LGBT young adults. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 23(4), 205-213.
- Savin-Williams, R. C. (2001). A critique of research on sexual-minority youths. Journal of Adolescence, 24(1), 5-13.