Ας δούμε ένα παράδειγμα που περιλαμβάνει τη Μαρία με φυσιολογική περιφρόνηση και τον Γιώργο με παθολογική περιφρόνηση (Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας) στο ίδιο συμβάν:
Συμβάν:
Η Μαρία και ο Γιώργος βρίσκονται σε μια επαγγελματική συνάντηση όπου ένας συνάδελφος κάνει μια παρουσίαση με πολλά λάθη και ανακρίβειες.
Η Μαρία (Φυσιολογική Περιφρόνηση):
- Αντίδραση: Νιώθει ενόχληση και περιφρόνηση επειδή ο συνάδελφος δεν προετοιμάστηκε σωστά. Θεωρεί ότι δείχνει έλλειψη σεβασμού προς την ομάδα.
- Σκέψεις: “Δεν δείχνει σοβαρότητα για τη δουλειά του. Είναι απογοητευτικό.”
- Συμπεριφορά: Μπορεί να σχολιάσει τα λάθη με ήρεμο και επαγγελματικό τρόπο, επισημαίνοντας τη σημασία της καλύτερης προετοιμασίας στο μέλλον.
- Διάρκεια: Αφού τελειώσει η συνάντηση, αφήνει το περιστατικό πίσω της και συνεχίζει με τη δουλειά της.
Συμπέρασμα: Η περιφρόνηση της Μαρίας είναι φυσιολογική, συγκυριακή και περιορισμένη σε συγκεκριμένη συμπεριφορά που θεωρεί ανάρμοστη. Δεν γενικεύει τη γνώμη της για τον συνάδελφο.
Ο Γιώργος (Παθολογική Περιφρόνηση):
- Αντίδραση: Ο Γιώργος έχει διαγνωστεί με Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας και θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τους άλλους.
- Σκέψεις: “Αυτός ο συνάδελφος είναι άχρηστος. Κανείς δεν είναι τόσο ικανός όσο εγώ. Είμαι ο μόνος που αξίζει σε αυτήν την εταιρεία.”
- Συμπεριφορά: Χλευάζει τον συνάδελφο δημόσια, κάνοντας ειρωνικά σχόλια και μειώνοντας τον μπροστά σε άλλους. Αρνείται να συνεργαστεί μαζί του στο μέλλον, θεωρώντας τον “κατώτερο.”
- Διάρκεια: Η περιφρόνηση είναι μόνιμη και συνοδεύεται από αίσθηση ανωτερότητας. Δεν δείχνει ενσυναίσθηση ούτε διάθεση για συνεργασία.
Συμπέρασμα: Η περιφρόνηση του Γιώργου είναι παθολογική, μόνιμη και σχετίζεται με τη βαθιά ανάγκη να αισθάνεται ανώτερος από τους άλλους, οδηγώντας σε τοξικές σχέσεις και προβλήματα στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Κεντρική Διαφορά:
- Φυσιολογική Περιφρόνηση (Μαρία): Είναι περιστασιακή, δικαιολογημένη και στοχεύει σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Δεν επηρεάζει την ικανότητά της να συνεργάζεται ή να σέβεται τους άλλους μακροπρόθεσμα.
- Παθολογική Περιφρόνηση (Γιώργος): Είναι παγιωμένη, γενικευμένη και συνδέεται με την αίσθηση ανωτερότητας και την έλλειψη ενσυναίσθησης, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στις προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις.